Genetik ve fiziksel özellikler

Melez bir çivava (soldaki) ve Danua. Aralarındaki cüsse ve görünüş farkına rağmen her iki ırk da evcilleştirilen kurtların soyundan gelirler.^[8]

Dünyadaki yüzlerce köpek ırkı çok çeşitli renk ve biçimlere sahiptir. Örneğin bir danua ile bir çivavanın aynı türden canlılar olduğuna inanmak gerçekten güçtür fakat bu iki köpek ırkı genetik yapı olarak birebir aynıdır ve aynı anatomik özelliklere sahiptirler. Tüm köpekler 39 çift (78 tane) kromozoma sahiptirler. Tıpkı insandaki 23 çift kromozom gibi köpeklerin de her bir kromozom çifti anneden ve babadan gelen birer kromozomdan oluşur.
Kuyruksuz doğanlar hariç, köpeklerin vücudunda 319 kemik bulunur. Kas ve tendon yapıları insana benzemekle birlikte vücutlarının üst kısmı insandakinin aksine alt kısmı kadar güçlüdür. Vücut ağırlığı ön ve arka bacaklar üzerinde hemen hemen eşit olarak dağılır. Köpekler, ayılar gibi tüm ayağı üzerinde yürüyen ve ağırlığını topuğuna veren hayvanların aksine parmaklarının üzerinde yürürler. İnsanların aksine köprücük kemikleri yoktur.
Köpekler memeli hayvanlardır. Dişilerin memelerinde bezeler vardır ve eniklerini emzirirler. Çoğu köpek ırkının genellikle 8 adet meme ucu bulunmakla birlikte bu rakam daha fazla veya daha az -nadiren de tek rakamlı- olabilir.

1861 yılına ait bir Rus süs köpeği (muhtemelen Bolonka) ile 1904 yılına ait bir St. Bernardın kafatasları

Tüm etçillerin diş yapısı birbirine benzer. Köpeklerin önce sütdişleri (28 adet), sonrasında kalıcı dişleri (42 adet) çıkar. Üstte ve altta ikişer tane bulunan sivri köpek dişleri diğer dişlerden daha uzundur. Köpeklerin dişleri tüm etçillerde olduğu gibi yüksek taçlı ve sivridir. Bu dişler et parçalamanın yanısıra silah olarak da kullanılırlar ve otçulların öğütmeye yarayan geniş dişlerinden farklıdırlar. Köpekler dişlerini genelde yiyecek öğütmek için kullanmazlar ve yiyeceklerini çiğnemeden yutarlar. Eniklerin diş çıkarma süreci sancılı geçer. Diş etleri acır ve şişer; iştahlarını kaybedebilirler ve zaman zaman ishal olurlar.
İlk köpek ırkları, günümüzdeki kuzey ırkları gibi dik kulaklı ve sivri burunluydular. Günümüzde çok çeşitli cüsse ve yapılarda köpek ırkları mevcuttur. Köpekler koşucu hayvanlardır. Çoğu ırkın kas yapısı, omuzları ve kalça kemikleri iyi birer koşucu olmaya uygundur. Örneğin Afgan tazısı taşlık arazide av peşinde koşmaya ve kısa mesafede dönmeye yeteneklidir. Alman kurdu koşarken uçuyormuş gibi görünür ancak ayaklarından en az biri sürekli yerdedir. Çok çabuk süratlenecek şekilde evrimleşmiş greyhoundın omurgası aşırı şekilde esnektir ve koşarken dört ayağı da yerden kesilir. Porsuk avında kullanılan dakhundun kısa bacakları porsuk deliklerine girip avını takip etmesine imkan verir.
Köpeklerin vücutları büyük oranda kıllarla kaplıdır (bazı tüysüz ırklar hariç) ve homeotermik (vücut ısısını ayarlayabilen) hayvanlardır. Yetişkin bir köpeğin normal vücut ısısı (rektumda) 38 - 39.2° C (100.5 - 102.5° F)'dir. Köpekler çok çeşitli renklerde ve uzunlukta kürke sahip olabilirler. Tüysüz Çin köpeği gibi tüysüz köpek ırkları da mevcuttur. Özellikle açık renkli kürke sahip olanlar ile tüysüz ırklar uzun süre güneşte kalırlarsa yanık tehlikesi ile karşı karşıya kalırlar.